تغییر و مرگ زبان: مطالعه موردی در ایران

پیامدهایی برای هویت های قومی و سیستم های دانش بدنبال دارد. یافته های تحقیق حاضر اعضای جامعه را از عوامل مختلفی که منجر به مخاطره زبان می شود مطلع می نماید تا بتوانند تصمیمات آگاهانه ای برای تضمین بقای زبان اتخاذ نمایند. این پژوهش همچنین پیامدهایی برای مقاماتی دارد که مسئول مسائل زبانی هستند و می تواند به آگاهی آنها جهت بازبینی و بهبود شرایط موجود منجر شود. هدف این تحقیق بررسی وضعیت زبان ترکی آذربایجانی در نتیجه سیاست های تک زبانه ر‍ژیم پهلوی می باشد. 330 نفر، متاهل و دارای فرزند بزرگتر از سه سال، به طور تصادفی از شهرستانهای ترک نشین اهر، تبریز، مرند، زنجان و قیدار (خرمدره) جهت پاسخگویی به 44 سوال پرسشنامه انتخاب شدند. بر اساس طرح واره ارائه شده بوسیله یونسکو جهت ارزیابی میزان حیات (vitality) و مخاطره زبان و با استفاده از داده های استخراج شده از پرسشنامه ها، پ‍ژوهشگر عوامل "انتقال بین نسلی زبان، نسبت گویشوران به جمعیت کل، پاسخ به حوزه ها و رسانه های نوین، نگرش ها و سیاست های زبانی دولتی و نهادی و نگرش های خود اعضای جامعه زبانی نسبت به زبان" را مورد بررسی و کنکاش قرار داد. نشانگر های مختلف عوامل فوق الذکر آشکار ساخت که زبان ترکی آذربایجانی در وضعیت ایمن قرار ندارد. تنها عامل نگرش مثبت اعضای جامعه زبانی مساعد بود. انتقال بین نسلی زبان دچار وقفه شده است. این زبان به خاطر ازدواج های بین قومی و مهاجرت، گویشوران خود را از دست می دهد. ترکی به ندرت در حوزه های نوینی مثل اینترنت و تلفن همراه [در نوشتن پیامک] استفاده می شود. نگرش دولت نسبت به این زبان مثبت نبوده است.